Erfgoed
De groei van Lelystad vond zelden plaats door de aantrekkingskracht van de stad zelf. Een historisch bepaalde identiteit ontbeert, de inwoners zijn vooral tevreden over het aantrekkelijke woonklimaat. Maar het bewustzijn groeit dat het erfgoed van Lelystad waardevol is, en in het licht van de verdere ontwikkeling van de stad aandacht en eventueel bescherming nodig heeft ten gunste van toekomstige generaties. Dit komt mede omdat er een toenemende waardering is voor het Post 65 erfgoed.
Veel waardevolle gebouwen
Lelystad is een jonge stad met een bijzondere geschiedenis. Ondanks haar relatief jonge leeftijd zijn er veel waardevolle gebouwen die iets vertellen over het ontstaan en de ontwikkeling van de stad, en de bijzondere inpolderingsgeschiedenis van Flevoland. En aan de structuur van de stad zijn nog steeds de ontwerpprincipes af te lezen als een vooraf ontworpen New Town. Maar er is ondertussen ook alweer veel verdwenen.
Culthuurhistorie in Lelystad
In 2005 heeft de gemeenteraad bij de behandeling van het Structuurplan Lelystad 2015 aangeven behoefte te hebben aan meer inzicht in het cultuurhistorisch erfgoed in Lelystad. Als gevolg hiervan is in 2007 een eerste inventarisatie uitgevoerd en een waardering opgesteld van het gebouwde cultuurhistorisch erfgoed in Lelystad: Cultuurhistorie in Lelystad (pdf, 15 mb). Hierbij is een onderscheid gemaakt van drie ontwikkelingsfases van de stad:
- de inpoldering van de Flevopolder,
- de modernistische stad en
- de volwaardige stad,
die elk objecten en terreinen hebben opgeleverd waar cultuurhistorische waarde aan kan worden toegekend. In de grondlagen vertellen archeologische objecten en structuren de geschiedenis van het gebied die reikt tot de prehistorie.
Monumenten
De aandacht voor erfgoed heeft geleid tot de aanwijzing van gemeentelijke monumenten op het Werkeiland Lelystad-Haven in 2017 en de aanwijzing van het gebouw De Kubus in 2020. Het Rijk heeft daarnaast twee archeologische rijksmonumenten aangewezen: een scheepswrak uit 1460 en een begraven neolithisch landschap.
Verkenning
In 2021 heeft het International New Town Institute (INTI) in opdracht van de gemeente een uitvoerige cultuurhistorische verkenning gedaan naar de uitvoering van de stad, haar architectuur en groengebieden.
Erfgoednota in voorbereiding
De voorbije jaren vormde erfgoed een beperkt onderdeel van het gemeentelijk cultuurbeleid, en archeologie onderdeel van het ruimtelijk beleid. In 2021 heeft de gemeenteraad per motie aangegeven dat een gemeente een volwaardig erfgoedbeleid moet gaan ontwikkelen, met specifieke aandacht voor de bepaling en behoud van beschermwaardige elementen. Daarom wordt voor het erfgoedbeleid momenteel een aparte beleidsnota voorbereid, in combinatie met een actualisatie van het gemeentelijke archeologiebeleid.